این روزها در حوزۀ دیجیتال مارکتینگ هر روز با چالش جدیدی روبه‌رو می‌شویم. یک روز صحبت از تولید محتوای بیشتر می‌شود، روز دیگر پای محتوای خلاقانه‌تر به میان می‌آید و بعد از آن، مسئلۀ تولید محتوای تأثیرگذارتر مطرح می‌شود، آن هم در زمانی کوتاه‌تر از قبل. در این میدان نبرد، هوش مصنوعی به یک دستیار استراتژیک و همه‌کاره تبدیل شده است که کنار دست هر بازاریاب هوشمندی قرار دارد. اما آیا این ابزار قدرتمند برای یک برند B2C که محصولاتش را به میلیون‌ها مصرف‌کننده می‌فروشد، همان نقشی را ایفا می‌کند که برای یک شرکت B2B با مشتریان سازمانی و چرخه‌های فروش طولانی دارد؟
پاسخ کوتاه، هم «بله» است و هم «خیر». اگرچه موارد استفاده از هوش مصنوعی بسیار متنوع است، اما حقیقت این است که هوش مصنوعی تقریباً با تولید محتوا مترادف شده است. بررسی عمیق‌ترِ نحوهٔ استفاده از AI در زمینه‌های B2C (کسب‌وکار به مصرف‌کننده) در مقابل B2B (کسب‌وکار به کسب‌وکار)، شباهت‌های قوی و در عین حال، تفاوت‌های ظریف و استراتژیکی دارد. در این مطلب از آژانس دیجیتال مارکتینگ راتین به شکلی جامع، نقش هوش مصنوعی در B2C و B2B را بررسی می‌کنیم و می‌بینیم که این ابزار قدرتمند چگونه در هر دو حوزه، قواعد بازی را تغییر می‌دهد.
هوش مصنوعی در میدان عمل؛ کاربردهای کلیدی در تولید محتوا
برای درک بهتر نقش هوش مصنوعی در B2C و B2B، ابتدا باید کاربردهای کلیدی آن در تولید محتوا را بشناسیم. این کاربردها عبارت‌اند از:
۱) تضمین کیفیت محتوا؛ نگهبان بی‌خوابِ محتوای شما
یکی از فراگیرترین و شاید کم‌زرق‌وبرق‌ترین، اما حیاتی‌ترین کاربردهای هوش مصنوعی در هر دو مدل فروش، تضمین کیفیت است. طبق یک نظرسنجی معتبر، بیش از ۵۳٪ از بازاریابان از هوش مصنوعی برای وظایفی مانند بررسی املا و دستور زبان، تنظیم لحنِ صدا (Tone of Voice)، بازبینی استانداردهای دسترسی‌پذیری و دریافت پیشنهادهای نوشتاری بهره می‌برند. این موارد همان کارهای زمان‌بری هستند که بی‌سروصدا ساعت‌ها از وقت تیم محتوا را می‌بلعند و خطای انسانی در آن‌ها می‌تواند به اعتبار برند لطمه بزند.
- در دنیای B2C: سرعت حرف اول را می‌زند. وقتی روزانه ده‌ها پست شبکه‌های اجتماعی، ایمیل تبلیغاتی و توضیحات محصول منتشر می‌کنید، یک غلط املایی کوچک می‌تواند تصویر برندتان را خدشه‌دار کند و اعتماد مشتری را از بین ببرد. ابزارهای هوش مصنوعی مانند ویراستاران آنلاین یا دستیارهای نوشتاری داخلی پلتفرم‌ها، این فرایند بازبینی را خودکار کرده و به تیم‌ها اجازه می‌دهند با اطمینان و سرعت بیشتری محتوا منتشر کنند.
- در دنیای B2B: دقت و اعتبار، همه‌چیز است. یک مقالۀ سفید فنی یا یک مطالعهٔ موردی که پر از اشتباهات نگارشی باشد، فوراً از اعتبار ساقط می‌شود و حرفه‌ای‌گری شما را زیر سؤال می‌برد. در اینجا، هوش مصنوعی نه‌تنها غلط‌های املایی را اصلاح می‌کند، بلکه به حفظ لحن رسمی و تخصصی برند در تمام اسناد طولانی و پیچیده کمک می‌کند و یکپارچگی محتوای شما را تضمین می‌نماید.
تعداد زیادی از کارشناسان تولید محتوا تا پیش از این، به همان اندازه‌ای که برای نوشتن وقت می‌گذاشتند، برای بازبینی آن نیز زمان صرف می‌کردند. اینکه امروز می‌توان بخش بزرگی از این فرایند طاقت‌فرسا را به هوش مصنوعی سپارد، یک آسودگی خاطر بی‌نظیر طلقی می‌شود.
۲) کپی‌رایتینگ؛ از تولید انبوه تا خلق شاهکار
این دومین کاربرد محبوب هوش مصنوعی است و بیش از نیمی از بازاریابان دیجیتال اعتراف می‌کنند که از آن برای نوشتن محتوا استفاده می‌کنند. اینجا نقطه‌ای است که تفاوت‌های استراتژیک نقش هوش مصنوعی در B2C و B2B خود را بیشتر نشان می‌دهد. به موارد زیر توجه کنید:
- رویکرد B2C (سرعت و حجم): تیم‌های B2C اغلب برای نیازهای نویسندگی با حجم بالا به سراغ هوش مصنوعی می‌روند. تصور کنید باید برای یک کمپین فروش ویژه، صدها نسخهٔ تبلیغاتی مختلف برای گوگل ادز، فیسبوک و اینستاگرام بنویسید. هوش مصنوعی می‌تواند در چند دقیقه ده‌ها نسخهٔ خلاقانه تولید کند تا تیم شما بهترین‌ها را بیازماید (A/B Test)، انتخاب کند و نرخ تبدیل را به حداکثر برساند.
- رویکرد B2B (عمق و ساختار): در سمت B2B، محتوا اغلب باید عمیق، فنی و مستند باشد. در اینجا، هوش مصنوعی بیشتر نقش یک معمار محتوا یا یک شریک فکری را بازی می‌کند تا یک نویسندهٔ سریع. بازاریابان B2B از ابزارهایی مانند ChatGPT یا Jasper برای تولید طرح کلی (Outline) یک مقالهٔ جامع، سازماندهی ایده‌ها برای یک کتاب الکترونیکی یا حتی تولید پیش‌نویس اولیهٔ یک بلاگ‌پست فنی استفاده می‌کنند. سرعت همچنان مهم است، اما «ساختار» و «عمق» در اولویت قرار دارند.
۳) خلق تصاویر با ابزارهای هنری؛ فراتر از عکس‌های استوک
محتوای بصری، قلب تپندهٔ بازاریابی مدرن است. نزدیک به نیمی از بازاریابان در هر دو حوزه می‌گویند که از هوش مصنوعی برای خلق تصاویر بازاریابی استفاده می‌کنند.
- پیشتازی B2C: در این زمینه، برندهای B2C کمی پیشتاز هستند و دلیل آن واضح است. آن‌ها برای جلب توجه در پلتفرم‌های شلوغی مانند اینستاگرام و تیک‌تاک، به تصاویری خلاقانه، چشم‌نواز و گاهی سورئال نیاز دارند. ابزارهایی مانند Midjourney و DALL-E به آن‌ها اجازه می‌دهند تصاویری خلق کنند که پیش از این تنها در رؤیاها ممکن بود و برندشان را از رقبا متمایز کنند.
- کاربرد B2B: بازاریابان B2B نیز بیکار ننشسته‌اند. آن‌ها از این ابزارها برای ساخت تصاویر مفهومی برای بلاگ‌پست‌ها، اینفوگرافیک‌های جذاب برای ارائهٔ داده‌های پیچیده، آیکون‌های سفارشی برای وب‌سایت یا حتی تصاویر شاخص منحصربه‌فرد برای وب‌سایت خود بهره می‌برند تا از تصاویر تکراری و کلیشه‌ای فاصله بگیرند و هویت بصری و مُدرنی برای خود بسازند.
۴) خلاصه‌سازی متن؛ استخراج طلا از دل محتوا
زمانی تبدیل اطلاعات پیچیدهٔ خدمات به محتوای کوتاه و جذاب برای استوری اینستاگرام بسیار چالش‌برانگیز بود. امروز، هوش مصنوعی این چالش را به یک فرصت تبدیل کرده است. حدود ۴۰٪ از بازاریابان از این فناوری برای تجزیهٔ محتوای طولانی و متراکم به نکات کلیدی بهره می‌برند. برای مشخص‌شدن نقش هوش مصنوعی در B2C و B2B به موارد زیر دقت کنید:
- B2C و محتوای اسنکی (Snackable Content): برای تیم‌های B2C، این یک راه میان‌بر برای تولید کپشن‌های جذاب، خلاصه‌های خبرنامه یا متن‌های کوتاه برای ویدئوهای ریلز است که توجه مخاطب را در چند ثانیه به خود جلب می‌کند.
- B2B و ارزش‌آفرینی حداکثری: در B2B، یک گزارش تحقیقاتی ۵۰ صفحه‌ای یا یک وبینار یک ساعته، دارایی‌های ارزشمندی هستند. هوش مصنوعی کمک می‌کند تا این دارایی‌ها به خلاصه‌های اجرایی برای مدیران، چندین پست لینکدین، یا یک رشته پست در شبکۀ اجتماعی ایکس جذاب تبدیل شوند و عمر مفید و دامنهٔ دسترسی محتوا به حداکثر برسد.
۵) بازآفرینی محتوا (Repurposing)؛ یک ایده، بی‌نهایت فرمت
فرض کنید یک ویدئوی رضایت مشتری ضبط کرده‌اید. این محتوای ارزشمند می‌تواند به یک بلاگ‌پست، یک مقالهٔ رهبری فکری در لینکدین، و حتی فیلم‌نامه‌ای برای یک تبلیغ ویدئویی کوتاه تبدیل شود. این هنر بازآفرینی، یعنی گرفتن یک ایده و تغییر شکل آن برای پلتفرم‌ها و مخاطبان مختلف، جایی است که هوش مصنوعی می‌درخشد.
برای مثال، یک وبینار موفق می‌تواند به یک سری پادکست کوتاه، یک اینفوگرافیک برای شبکه‌های اجتماعی، یک مقالهٔ عمیق در وبلاگ و چندین کلیپ ویدئویی برای تیک‌تاک و ریلز تبدیل شود. هوش مصنوعی فرایند استخراج نکات کلیدی و تبدیل آن‌ها به فرمت‌های نوشتاری یا اسکریپت‌های ویدئویی را به‌شدت تسریع می‌کند و تضمین می‌کند که از هر قطعه محتوای اصلی، حداکثر بازدهی حاصل شود.
اما موضوع فقط تغییر فرمت نیست. نزدیک به ۴۰٪ بازاریابان از نقش هوش مصنوعی در B2C و B2B برای تطبیق محتوا برای مخاطبان هدف مختلف نیز استفاده می‌کنند. به عنوان مثال، یک مقالهٔ جامع دربارهٔ «ترندهای بازاریابی دیجیتال» می‌تواند با کمک هوش مصنوعی به نسخه‌ای متمرکز بر «صنعت مالی» و نسخه‌ای دیگر برای «استارتاپ‌های فناوری» تبدیل شود. پیام اصلی یکی است، اما زبان، لحن و مثال‌ها برای هر مخاطب شخصی‌سازی می‌شود.
۶) ترجمۀ محتوا؛ شکستن مرزهای زبانی
کمپین‌های جهانی به محتوای بومی‌سازی‌شده نیاز دارند. ۳۵٪ از بازاریابان از هوش مصنوعی استفاده می‌کنند تا محتوای خود را سریع‌تر از هر زمان دیگری به زبان‌های مختلف ترجمه کنند.
- B2C در مقیاس جهانی: برندهای تجارت الکترونیک از این قابلیت برای بومی‌سازی فوری صفحات محصول، تبلیغات و اسناد راهنما برای بازارهای جدید استفاده می‌کنند.
- B2B و ارتباطات بین‌المللی: تیم‌های B2B نیز برای ترجمهٔ صفحات فرود، مطالعات موردی و محتوای آموزشی محصول به آن روی آورده‌اند. البته نظارت انسانی برای درک تفاوت‌های ظریف فرهنگی هنوز ضروری است، اما هوش مصنوعی یک نقطهٔ شروع بی‌نظیر را در این زمینه فراهم می‌کند.
جعبه‌ابزار هوش مصنوعی بازاریاب مدرن
وقتی در یک نظرسنجی از بازاریابان پرسیده شد که سازمان‌هایشان چگونه از پذیرش هوش مصنوعی حمایت می‌کنند، پاسخ قاطع «خرید اشتراک ابزارها و پلتفرم‌های AI» بود. جالب اینجاست که این روند به طور مساوی بین سازمان‌های B2B و B2C توزیع شده بود. به بیان دیگر یعنی همهٔ برندها، صرف‌نظر از مدل فروششان، به طور جدی در حال سرمایه‌گذاری بر هوش مصنوعی هستند. اما بازاریابان در عمل از چه ابزارهایی استفاده می‌کنند؟ به موارد زیر توجه کنید:
- تولیدکننده‌های تصویر و طراحی (Midjourney, DALL-E, Canva AI): پرکاربردترین دسته که بیش از ۴۰٪ بازاریابان از آن استفاده می‌کنند، مربوط به تولید تصویر و طراحی با هوش مصنوعی می‌شود. این ابزارها به تیم‌ها اجازه می‌دهند بااستفاده از متن‌ها، تصاویر منحصربه‌فرد بسازند و خلاقیت بصری خود را متحول کنند.
- چت‌بات‌های عمومی (ChatGPT, Google Gemini, Microsoft Copilot): این ابزارها آچار فرانسهٔ بازاریابان هستند. از توفان فکری برای ایده‌های کمپین گرفته تا نوشتن پیش‌نویس ایمیل و خلاصه‌سازی گزارش‌های رقبا، کاربردهایشان بی‌پایان است.
- ابزارهای هوشمند ویرایش ویدئو و صوت (Descript, Runway, Pictory): محتوای ویدئویی درحال‌حاضر پادشاه است. ۳۶٪ از بازاریابان (با پیشتازی B2C) از ابزارهای هوش مصنوعی برای حذف خودکار کلمات اضافی، افزودن زیرنویس، پاکسازی صدا و تبدیل ویدئوهای طولانی به کلیپ‌های کوتاه و وایرال استفاده می‌کنند.
- تولیدکننده‌های صدا و روایت (Murf, Speechify, Play.ht): این ابزارها به بازاریابان اجازه می‌دهند صداگذاری‌هایی با صدای طبیعی انسان در زبان‌ها و لحن‌های مختلف برای ویدئوهای تبلیغاتی، پادکست‌ها یا آموزش‌های محصول تولید کنند، بدون آنکه نیازی به استخدام گوینده یا اجارهٔ استودیو داشته باشند.
- ابزارهای هوشمند ویرایش تصویر (Photoshop AI, Fotor, Luminar): بیش از ۳۰٪ بازاریابان از این ابزارها برای کارهای شگفت‌انگیزی مانند حذف پس‌زمینه، بهبود کیفیت عکس، یا حتی تغییر کامل محیط یک تصویر محصول در چند ثانیه استفاده می‌کنند.
- ابزارهای بهینه‌سازی محتوا و سئو (SurferSEO, MarketMuse, Clearscope): شاید یکی از استراتژیک‌ترین کاربردهای هوش مصنوعی در این دسته نهفته باشد. این ابزارها فراتر از یک دستیار نوشتاری عمل می‌کنند و حالا به یک مشاور سئو تبدیل شده‌اند. آن‌ها با تحلیل ده‌ها صفحه از نتایج برتر گوگل برای یک کلمهٔ کلیدی خاص، به شما می‌گویند که دقیقاً از چه کلمات و عباراتی، با چه چگالی، در چه عناوینی و با چه ساختاری استفاده کنید تا محتوای شما شانس بیشتری برای کسب رتبۀ بالاتر در صفحات نتایج موتورهای جست‌وجو داشته باشد. این ابزارها هم برای B2B (برای تسلط بر کلمات کلیدی تخصصی و فنی) و هم برای B2C (برای رقابت در بازارهای شلوغ محصولات) حیاتی هستند و شکاف بین تولید محتوا و دیده‌شدن آن را پر می‌کنند.
نگاه مدیران ارشد به نقش هوش مصنوعی در B2C و B2B؛ خوش‌بینی محتاطانه به آینده
احساسات رهبران سازمان‌ها، قطب‌نمای واقعی برای پذیرش بلندمدت نقش هوش مصنوعی در B2C و B2B است. داده‌ها نشان می‌دهد که مدیران ارشد مارکتینگ، نگاهی عمل‌گرایانه و محتاطانه به این فناوری دارند. مواردی که درحال‌حاضر مدیران ارشد مارکتینگ زیر ذره‌بین قرار داده‌اند عبارت‌اند از:
- کنترل، مهم‌تر از ابزار: اولویت اصلی مدیران (۲۳٪) کنترل بهتر بر حریم خصوصی و امنیت داده‌ها است. آن‌ها می‌خواهند هوش مصنوعی را به هستهٔ عملیات خود بیاورند، نه اینکه صرفاً یک ابزار خارجی باشد که کنترلی بر داده‌های آن ندارند.
- پتانسیل رشد وجود دارد، اما شک و تردید هم هست: حدود ۳۵٪ از رهبران معتقدند هوش مصنوعی به رشد کسب‌وکارشان کمک می‌کند، اما جالب‌تر اینجاست که ۲۹٪ کاملاً بی‌طرف هستند؛ به این معنا که بازار هنوز منتظر دیدن بازگشت سرمایه ملموس و تأثیرات تحول‌آفرین است.
- اتکای بیش از حد، یک خطر جدی است: ۶۵٪ از رهبران (یک اکثریت قاطع) معتقدند که هوش مصنوعی باید در خدمت انسان باشد، نه جایگزین او. آن‌ها به خلاقیت، تفکر انتقادی و استراتژی انسانی احترام می‌گذارند و نمی‌خواهند تیم‌هایشان به ماشین‌ها وابسته شوند.
- بازگشت سرمایه فعلاً «تا حدودی مثبت» است: اکثر رهبران، بازدۀ سرمایه‌گذاری خود در هوش مصنوعی را «تا حدودی مثبت» ارزیابی می‌کنند؛ به این معنا که هوش مصنوعی کار می‌کند و باعث بهبودهای تدریجی شده است، اما هنوز نتوانسته بازی را کاملاً تغییر دهد و آن بازدۀانفجاری مورد انتظار را ایجاد کند.
- چالش مهارت‌ها و پیاده‌سازی، یک نگرانی پنهان: فراتر از بازگشت سرمایه، بسیاری از مدیران نگران شکاف مهارتی در تیم‌های خود هستند. خرید ابزار هوش مصنوعی یک چیز است، اما آموزش تیم‌ها برای استفادهٔ استراتژیک از آن، یک چالش کاملاً متفاوت است. رهبران می‌دانند که موفقیت واقعی در هوش مصنوعی، نیازمند سرمایه‌گذاری در آموزش و تغییر فرایندهای کاری است؛ موضوعی که پیچیده‌تر از صرفاً پرداخت یک اشتراک ماهانه است.
حرف آخر: نقش هوش مصنوعی در نزدیک کردن B2C و B2B
اگر به دنبال یک شکاف عمیق بین B2C و B2B در پذیرش هوش مصنوعی هستید، ناامید خواهید شد، چون داده‌ها تصویر شگفت‌انگیزی را نشان می‌دهند:
۹۱٪ از تیم‌های بازاریابی درحال‌حاضر از هوش مصنوعی استفاده می‌کنند و این عدد بین دو رویکرد B2B و B2C تقریباً برابر است. بیش از نیمی از کارمندان در هر دو حوزه نیز، خود را «مشتاق» استفاده از این فناوری می‌دانند. حتی برنامه‌های سرمایه‌گذاری برای سال آینده نیز به همین منوال است.
همانطور که دیدیم، نقش هوش مصنوعی در B2C و B2B بسیار فراتر از یک ابزار ساده است؛ این فناوری در حال محو کردن مرزهای سنتی بین این دو حوزه است. بازاریابی B2B با الهام از B2C در حال انسانی‌ترشدن، داستان‌محورترشدن و تمرکز بر ایجاد ارتباط عاطفی است. از طرف دیگر، بازاریابی B2C با کمک هوش مصنوعی، داده‌محورتر شده و به سمت شخصی‌سازی در مقیاس وسیع حرکت می‌کند که زمانی تنها در B2B ممکن بود.
هوش مصنوعی به یک نوع خاصی از بازاریابی تعلق ندارد. چه در حال نوشتن یک مقالۀ سفید پیچیده برای مدیران فنی باشید و چه در حال ساخت یک ویدئوی وایرال برای یوتیوب یا اینستاگرام، اهداف نهایی یکسان هستند و تنها کافی است خلاق‌تر باشید، کارآمدتر کار کنید و در دنیای پرشتاب امروز، مرتبط بمانید.
هرچند تاکتیک‌های اجرایی ممکن است کمی متفاوت باشند، اما قطار پیشرفت با سرعتی یکسان برای همه در حرکت است و آینده متعلق به بازاریابانی است که یاد می‌گیرند چگونه با هوش مصنوعی به عنوان یک شریک استراتژیک همکاری کنند، نه فقط یک ابزار.
